Views: 19809

Niniej­szy roz­dział opra­co­wa­łem mię­dzy inny­mi na pod­sta­wie książ­ki Han­sa Freya “Aqu­arien­pra­xis kurz gefast” i wła­snych doświad­czeń w dzie­dzi­nie dobo­ru ryb i roślin do akwa­rium. Książ­ka ta uka­za­ła się w pol­skim tłu­ma­cze­niu pt.: “Moje akwa­rium”. Pole­cam ją wszyst­kim. Dla bar­dziej docie­kli­wych “Das Sus­swas­ser Aqu­arium” tegoż auto­ra w pol­skim tłu­ma­cze­niu “Akwa­rium słod­ko­wod­ne”. Oczy­wi­ście wszel­ka inna lite­ra­tu­ra może zazwy­czaj pomóc, ale nie­ste­ty na pol­skim ryn­ku uka­za­ły się książ­ki wca­le nie takie tanie spra­wia­ją­ce wra­że­nie poważ­nych dzieł, a zawie­ra­ją­ce poważ­ne błę­dy rze­czo­we, któ­rych począt­ku­ją­cy akwa­ry­sta nie wychwy­ci, a któ­re mogą zna­czą­co rzu­to­wać na prze­ży­wal­ność naszych ryb i roślin. Inną dobrze napi­sa­ną i war­tą swej ceny jest książ­ka Han­sa J. May­lan­da “Moje akwa­rium”, zawie­ra­ją­ca szcze­gó­ło­wy wykład przy­dat­ny każ­de­mu hob­by­ście pra­gną­ce­mu zało­żyć i utrzy­my­wać akwa­rium słodkowodne.

Nie pole­cam nato­miast książ­ki tego same­go auto­ra pt. “Akwa­rium – Moje hob­by”, gdyż książ­ka zosta­ła fatal­nie prze­tłu­ma­czo­na, przez co zawie­ra mnó­stwo błę­dów rze­czo­wych wyni­ka­ją­cych praw­do­po­dob­nie z nie­zna­jo­mo­ści zagad­nie­nia jakim się wyka­za­ła tłu­macz­ka. Ory­gi­nał, jak przy­pusz­czam jest O.K., cho­ciaż go nie widziałem.

Akwa­ria dzie­li­my gene­ral­nie na 2 grupy:

• wie­lo­ga­tun­ko­we: ina­czej towa­rzy­skie, to takie w któ­rych trzy­ma­my ryby kil­ku gatun­ków, mogą­ce prze­by­wać w podob­nych warun­kach śro­do­wi­sko­wych i nie prze­szka­dza­ją­ce sobie wza­jem­nie, celem zazwy­czaj jest otrzy­ma­nie akwa­rium ozdob­ne­go. W takim akwa­rium czę­sto może docho­dzić do roz­mno­że­nia naszych pod­opiecz­nych, ale trud­no mówić o racjo­nal­nym roz­mna­ża­niu rybek. Ikra lub mło­de zazwy­czaj pada­ją ofia­rą żar­łocz­no­ści innych ryb w akwa­rium, a nawet wła­snych rodzi­ców. Dobie­ra­jąc ryb­ki do takie­go akwarium
  war­to kie­ro­wać się kry­te­rium celo­wo­ści, tzn. okre­ślić zada­nia jakie mają speł­niać poszcze­gól­ne orga­ni­zmy w akwarium.
• jed­no­ga­tun­ko­we: to takie w któ­rym pie­lę­gnu­je­my zwie­rzę­ta tyl­ko jed­ne­go gatun­ku, zazwy­czaj celem jest dokład­na obser­wa­cja zwy­cza­jów i roz­mno­że­nie zwie­rząt. W takim akwa­rium moż­na uzy­skać naj­lep­sze wyniki
  hodow­la­ne, zwy­kle jed­nak kosz­tem este­ty­ki zbiornika.

Inni dzie­lą je na deko­ra­cyj­ne (towa­rzy­skie), hodow­la­ne i śro­do­wi­sko­we ten podział czę­ścio­wo pokry­wa się z przy­to­czo­nym wyżej.

Urzą­dze­nie akwa­rium jed­no­ga­tun­ko­we­go, po zapo­zna­niu się z opi­sem gatun­ku sta­no­wi tyl­ko trud­ność tech­nicz­ną i nie będę się tu zaj­mo­wał tym zagadnieniem.

Urzą­dza­jąc akwa­rium wie­lo­ga­tun­ko­we nale­ży pamię­tać o kil­ku pod­sta­wo­wych zasadach:

• Na każ­dy cen­ty­metr dłu­go­ści doro­słej ryby nie może przy­pa­dać mniej niż 1 litr wody w akwa­rium, ale w przy­pad­ku nie­któ­rych gatun­ków wyma­ga­nia co do obję­to­ści wody przy­pa­da­ją­cej na jed­ną ryb­kę są znacz­nie więk­sze. Przy­kła­dem rybek o znacz­nie więk­szych wyma­ga­niach wod­nych są pie­lę­gni­ce i zło­te rybki.
• Lepiej trzy­mać mniej­szą licz­bę gatun­ków, lecz w więk­szej licz­bie osob­ni­ków, (wyją­tek sta­no­wi np. Bojownik
  wspaniały.)
  Ryby zazwy­czaj lepiej czu­ją się w sta­dzie zło­żo­nym z wie­lu przed­sta­wi­cie­li wła­sne­go gatunku.
• Akwa­rium nie powin­no być barw­nym cha­osem, nale­ży uwzględ­nić wspól­ne wyma­ga­nia ryb i roślin, pomóc w dobo­rze zesta­wu może tabe­la z wyma­ga­nia­mi i roz­miesz­cze­niem geo­gra­ficz­nym roślin akwariowych.
• Każ­dy orga­nizm wpro­wa­dzo­ny do akwa­rium będzie peł­nił w nim okre­ślo­ną rolę, czy­li war­to np. zadbać o ist­nie­nie służb sani­tar­nych zja­da­ją­cych reszt­ki pokar­mu, ryb zasie­dla­ją­cych pozo­sta­łe war­stwy wody.
• Im więk­sze akwa­rium tym lepiej (nie mniej­sze niż 100 l). Duży zbior­nik wyba­cza wię­cej błę­dów i daje więk­szą swo­bo­dę w dobie­ra­niu obsady.

Nale­ży pamię­tać o jesz­cze 2 zasadach.

• Nigdy nie wypusz­cza­my do śro­do­wi­ska natu­ral­ne­go zwie­rząt i roślin pocho­dzą­cych z inne­go kon­ty­nen­tu lub nawet zbior­ni­ka. Przy­kład roz­wle­cze­nia pistii, sumi­ka kar­ło­wa­te­go, moczar­ki w Euro­pie lub choć­by umie­ra­ją­ce­go za spra­wą nie­prze­my­śla­nej gospo­dar­ki i intro­duk­cji obcych gatun­ków zwie­rząt do Jezio­ra Wik­to­rii w Afry­ce, powi­nien dać nam wie­le do myślenia.
• Nie pozy­sku­je­my gatun­ków chro­nio­nych i zagro­żo­nych wygi­nię­ciem ze śro­do­wi­ska natu­ral­ne­go bez odpo­wied­nich zezwo­leń udzie­la­nych zwy­kle w uza­sad­nio­nych przypadkach.

W przy­pad­ku akwa­rium śro­do­wi­sko­we­go zwa­ne­go też bio­to­po­wym sta­ra­my się odtwo­rzyć z mak­sy­mal­ną wier­no­ścią śro­do­wi­sko natu­ral­ne hodo­wa­nych ryb i roślin. Zatem two­rząc akwa­rium świa­do­mie ogra­ni­cza­my się do ryb, roślin oraz innych zwie­rząt pocho­dzą­cych tyl­ko z jed­ne­go zbior­ni­ka a czę­sto nawet z jed­ne­go stru­mie­nia. Poni­żej znaj­du­ją się pro­po­no­wa­ne prze­ze mnie zesta­wy rybek i rośli­nek a dodat­ko­wo pomoc w dobie­ra­niu towa­rzy­stwa moż­na zna­leźć w tabe­lach z wyma­ga­nia­mi ryb i roślin oraz w dzia­le poświę­co­nym spe­cjal­nie opi­som poszcze­gól­nych bio­to­pów jakie moż­na spo­tkać na świecie.

Zesta­wy środowiskowe:

Kra­jo­we ryby akwa­rio­we z potoku.

Typ akwa­rium: Zim­ne temp. wody <18^oC, woda świe­ża dosko­na­le natle­nio­na, sta­ły ruch wody.

Rośli­ny: Mech wod­ny, rośli­ny rosną­ce w poto­ku, nie­zbyt nada­ją się do akwa­rium, sadzi­my je rzadko.

Ryby: Sta­ra­my się je pozy­skać z wol­niej pły­ną­cych poto­ków nizin­nych, wystę­pu­ją­ce tam popu­la­cje są odpor­niej­sze. W poto­ku moż­na zło­wić: strze­blę poto­ko­wą, kozy, śli­zy, kieł­bie.  Uwa­ga na gatun­ki chro­nio­ne, któ­rych nie wol­no ani odła­wiać, ani prze­trzy­my­wać w nie­wo­li bez spe­cjal­ne­go zezwo­le­nia mini­stra śro­do­wi­ska lub woje­wódz­kie­go kon­ser­wa­to­ra przyrody.

Urzą­dze­nie: Śred­ni do gru­be­go pia­sek, kamie­nie, sil­ne napo­wie­trza­nie i fil­tro­wa­nie (tur­bi­na) wywo­łu­ją­ce sil­ny prze­pływ wody.

Uwa­gi: W akwa­riach ze zwie­rzę­ta­mi kra­jo­wy­mi nale­ży sto­so­wać wyłącz­nie żywy pokarm. Powin­ny to być akwa­ria wiel­ko­ści nie mniej­szej niż 100l.

Kra­jo­we ryby z rzek, strug i rowów.

Typ akwa­rium: Zim­ne temp. wody <21^oC, woda okre­so­wo może być nie­do­tle­nio­na, w akwa­rium sta­ra­my się jed­nak do tego nie dopuszczać.

Rośli­ny: Naj­le­piej sto­so­wać rośli­ny sta­wo­we, sadząc je gęsto. Pro­po­no­wa­ne rośli­ny to: tojeść roze­sła­na, pod­wod­ne for­my mię­ty wod­nej, prze­tacz­nik, roga­tek, wywłócz­nik, mech wod­ny, moczar­ka kanadyjska.

Ryby: sło­necz­ni­ce, różan­ki, małe pisko­rze, kozy, cierniki.

Urzą­dze­nie: Śred­ni pia­sek, kil­ka kamie­ni. Jeśli w akwa­rium chce­my roz­mna­żać różan­ki nie może­my zapo­mnieć o kil­ku mał­żach w któ­rych różan­ki skła­da­ją ikrę.

Uwa­gi: W akwa­riach typu 1–5 nale­ży sto­so­wać wyłącz­nie żywy pokarm. Powin­ny to być akwa­ria wiel­ko­ści nie mniej­szej niż 100 l.

Kra­jo­we ryby akwa­rio­we ze stawu.

Typ akwa­rium: Zim­ne, temp. wody <23^oC. War­to pamię­tać o fil­trze i napowietrzaniu.

Rośli­ny: Ryby ze sta­wu zazwy­czaj chęt­nie kopią więc odpa­da­ją rośli­ny o drob­nych liściach. Naj­lep­szy­mi są: tojeść roze­sła­na, strzał­ka wod­na, mar­sy­lia, tata­rak, żabi­ściek, mło­dy grą­żel (uwa­ga rośli­na chro­nio­na!), mło­dy grzy­bień (też pod ochro­ną!), moczar­ka kanadyjska.

Ryby: karp, karaś, lin, różan­ka (ryba chro­nio­na), sło­necz­ni­ca, piskorz (obec­nie pod ochro­ną), ewen­tu­al­nie zło­ta ryb­ka. Nie­któ­re z wymie­nio­nych ryb osią­ga­ją duże roz­mia­ry więc w akwa­rium daje się trzy­mać tyl­ko mło­de osob­ni­ki. W przy­pad­ku kra­jo­wych ryb wyro­śnię­te egzem­pla­rze moż­na wypu­ścić w lecie do zbior­ni­ków naturalnych.

Urzą­dze­nie: Na pod­ło­że daje­my gru­by pia­sek, wypa­rzo­ne gru­be włók­na torfowe.

Uwa­gi: W akwa­riach typu 1–5 nale­ży sto­so­wać wyłącz­nie żywy pokarm. Powin­ny to być akwa­ria wiel­ko­ści nie mniej­szej niż 100l.

 

Kra­jo­we ryby akwa­rio­we z jeziora.

Typ akwa­rium: Zim­ne, temp. wody <20^oC, dobrze natlenione.

Rośli­ny: Takie same jak do akwa­rium dla ryb ze sta­wu, moż­na dodać jesz­cze wywłócz­ni­ki, roga­tek, pły­wacz zwy­czaj­ny. Sadzi­my je rzadziej.

Ryby: wzdrę­ga, płoć, ukle­ja, jaź, zło­ta orfa, kieł­bie (ryba chro­nio­na), moż­na doło­żyć jesz­cze różan­kę (chro­nio­na), racicz­ni­cę (małż). W przy­pad­ku kra­jo­wych ryb wyro­śnię­te egzem­pla­rze moż­na wypu­ścić w lecie do zbior­ni­ków naturalnych.

Urzą­dze­nie: Śred­ni pia­sek, duża prze­strzeń do pły­wa­nia, kamie­nie two­rzą­ce tara­sy. Zale­ca się napo­wie­trza­nie i filtr.

Uwa­gi: W akwa­riach typu 1–5 nale­ży sto­so­wać wyłącz­nie żywy pokarm. Powin­ny to być akwa­ria wiel­ko­ści nie mniej­szej niż 100l.

Akwa­rium z kra­jo­wy­mi ryba­mi z rodzi­ny okoniowatych.

Typ akwa­rium: Zim­ne, temp. wody <20^oC, bar­dzo dobrze natlenione.

Rośli­ny: Wszyst­kie wymie­nio­ne wyżej gatun­ki. Ryby nie kopią w pod­ło­żu, więc moż­na doło­żyć rośli­ny o pie­rza­stych liściach takie jak roga­tek i wywłócznik.

Ryby: okoń, jazgarz, san­dacz, sumik kar­ło­wa­ty, węgorz, moż­na wpu­ścić rów­nież raki. Jeśli ryby uro­sną zbyt duże  lub będzie­my mie­li trud­no­ści ze zdo­by­ciem żywe­go pokar­mu ryby nale­ży wypu­ścić na wol­ność do zbior­ni­ka z któ­re­go je wyłowiliśmy.

Urzą­dze­nie: Śred­ni i gru­by pia­sek, kamienie.

Uwa­gi: W akwa­riach typu 1–5 nale­ży sto­so­wać wyłącz­nie żywy pokarm. Powin­ny to być akwa­ria wiel­ko­ści nie mniej­szej niż 100l. Ryby w nich utrzy­my­wa­ne mają dużą prze­mia­nę mate­rii, spo­re roz­mia­ry i sto­sun­ko­wo wyso­kie wyma­ga­nia co do jako­ści wody.

Akwa­rium z pół­noc­no­ame­ry­kań­ski­mi ryba­mi z rodzi­ny bassowatych.

Typ akwa­rium: Zim­ne, czy­sta woda boga­ta w tlen o tem­pe­ra­tu­rze 10–22^oC.

Rośli­ny: takie jak dla ryb oko­nio­wa­tych, a dodat­ko­wo ludwi­gie, strzał­ki, nurzańce.

Ryby: Do obsa­dze­nia mniej­sze­go akwa­rium moż­na użyć: bas­ska zie­lo­ne­go (Enne­acan­thus obe­sus), bas­ska tar­czo­we­go. Do więk­sze­go akwa­rium moż­na jesz­cze oprócz wymie­nio­nych ryb dać oko­nia sło­necz­ne­go (wymie­nio­ne gatun­ki widzia­łem ostat­nio w Byd­gosz­czy) i małe sumi­ki kar­ło­wa­te. Wszyst­kie te ryby pocho­dzą z Ame­ry­ki Pół­noc­nej, więc jeśli dro­gi czy­tel­ni­ku żyjesz gdzie indziej niż w Ame­ry­ce Pół­noc­nej nie wypusz­czaj ich nigdy do śro­do­wi­ska natu­ral­ne­go. Nale­ży pamię­tać, że ryby te czu­ją się dużo lepiej jeśli pozwo­li­my im prze­zi­mo­wać w wodzie o tem­pe­ra­tu­rze 10–15^oC. Wyma­ga­ją pokar­mu żywego!

Urzą­dze­nie: Dobrze urzą­dzić kry­jów­ki wśród kamie­ni i roślin.

Akwa­rium z ryba­mi z Ame­ry­ki Środkowej.

Typ akwa­rium: Cie­płe, czy­sta, twar­da, lek­ko zasa­do­wa, boga­ta w tlen woda o tem­pe­ra­tu­rze 22–30^oC. Akwa­rium  ma naśla­do­wać stre­fę przy­brzeż­ną jeziora.

Rośli­ny: Rośli­ny o twar­dych liściach i sil­nym sys­te­mie korze­nio­wym oraz rośli­ny pły­wa­ją­ce. Dobrze nada­ją się strzał­ki (Sagi­ta­ria), nurzań­ce (Vali­sne­ria) i żabie­ni­ce (Echinodorus)oraz z pły­wa­ją­cych pistia i wgłębka.

Ryby: Do obsa­dze­nia mniej­sze­go akwa­rium (100l) moż­na użyć: pary pie­lę­gnic Meeka (Tho­rich­thys meeki) uzu­peł­nio­nej o kil­ka zbroj­ni­ków jako służ­by sani­tar­nej i środ­ka anty­kon­cep­cyj­ne­go. Do więk­sze­go akwa­rium moż­na jesz­cze oprócz wymie­nio­nych ryb dać ryby z rodza­ju Aequ­idens lub Vie­ja. Ryby z rodza­ju Vie­ja osią­ga­ją napraw­dę duże roz­mia­ry i bywa­ją agre­syw­ne zatem moż­na ich użyć do obsa­dy napraw­dę dużych zbior­ni­ków. Zamiast pary pie­lę­gnic Mek­ka moż­na w nie­wiel­kim zbior­ni­ku (mini­mum 100l) utrzy­my­wać np. parę akar poma­rań­czo­wo­płe­twych (Aequ­idens rivulatus).
Jako uzu­peł­nie­nie zbior­ni­ka w przy­pad­ku gdy nasze ryb­ki oka­żą się egzem­pla­rza­mi o spo­koj­nym cha­rak­te­rze moż­na dać ryb­ki z rodzi­ny pięk­nicz­ko­wa­tych (Poeci­li­dae) wystę­pu­ją­ce w tym rejo­nie w natu­rze. Zaj­mą one wol­ną stre­fę powierzch­nio­wą akwa­rium dostar­cza­jąc naszym pod­opiecz­nym towa­rzy­stwa i cza­sa­mi mło­dych jako uroz­ma­ice­nia die­ty. Oso­bi­ście jako towa­rzy­stwo pro­po­nu­ję moli­ne­zje lub mie­czy­ki Hellera.

Urzą­dze­nie: W akwa­rium rośli­ny sadzi się, dobrze zabez­pie­cza­jąc je przed wyrwa­niem. Z uwa­gi na cha­rak­ter rybek
nie­zbęd­ne są rów­nież kry­jów­ki wśród kamie­ni i korzeni.

Urzą­dze­nie: Ryby jedzą każ­dy rodzaj pokar­mu dostęp­ne­go w han­dlu. Nale­ży dbać aby mia­ły w die­cie doda­tek pokar­mu roślinnego.

Akwa­rium z róż­ny­mi połu­dnio­wo­ame­ry­kań­ski­mi gatun­ka­mi ryb.

Typ akwa­rium: Umiar­ko­wa­nie cie­płe, temp. wody 18–21^oC, nie­któ­re gatun­ki zno­szą przej­ścio­wo spa­dek tem­pe­ra­tu­ry do 16^oC.

Rośli­ny: moż­na wyko­rzy­stać rośli­ny o deli­kat­nych, pie­rza­stych liściach np. kabom­bę i wywłócz­nik. Jeśli jed­nak  chce­my umie­ścić w akwa­rium kiry­ski zasto­suj­my raczej ludwi­gię, żabie­ni­ce, pod­wod­ne for­my strzał­ki  pół­noc­no­ame­ry­kań­skiej, moczar­kę argen­tyń­ską, a na powierzch­nię moż­na dać pły­wa­cza kar­ło­wa­te­go i wgłęb­kę. Ostat­nie trzy z tych gatun­ków roślin wyma­ga­ją sil­ne­go oświetlenia.

Ryby: gupi­ki (na począ­tek 1 sami­ca +2–3 sam­ce), wie­lo­plam­kę, bystrzy­ka czer­wo­ne­go, neo­na Inne­sa, kiry­ska pstrego.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz zato­ki, śred­ni pia­sek, korzeń lub jaski­nia dla kiry­sków, ewen­tu­al­nie war­stwa tor­fu. Uwa­ga kiry­ski kopią w pod­ło­żu, a gupi­ki łatwo się roz­mna­ża­ją, co w pew­nych sytu­acjach bywa kło­po­tli­we. Akwa­rium  wyma­ga dobrej filtracji.

Żywie­nie: Ryby przyj­mu­ją wszel­kie rodza­je pokar­mu. Akwa­rium z ryba­mi z Orinoko.

Typ akwa­rium: Umiar­ko­wa­nie cie­płe, temp. wody 20–25^oC, woda mięk­ka lek­ko kwa­śna, regu­lar­nie odświe­ża­na. Zbior­nik nie mniej­szy niż 300l, długi.

Rośli­ny: moż­na wyko­rzy­stać korze­nie, ligni­ty, kawał­ki tor­fu, liście dębu. Sadzi­my nurzań­ce i inne rośli­ny o wstę­go­wa­tych liściach.

Ryby: pie­lę­gni­ce sko­śno­prę­gie, zie­mio­ja­dy, lori­ka­rie, far­lo­vel­le, oto­ski, pła­sko­bo­ki, uko­śni­ki, zwin­n­ki­ki latar­ni­ki, ryby z rodza­ju Sema­pro­chi­lo­dus. Wszyst­kie wspo­mnia­ne ryby z rodzi­ny kąsa­czo­wa­tych two­rzą ławice.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz małe­go roz­le­wi­ska, śred­ni pia­sek, korze­nie ewen­tu­al­nie war­stwa tor­fu. Akwa­rium wyma­ga dobrej filtracji.

Żywie­nie: Ryby przyj­mu­ją wszel­kie rodza­je pokar­mu. W śro­do­wi­sku natu­ral­nym owa­dy i lar­wy owa­dów i owa­dy sta­no­wią zna­czą­cy pro­cent w die­cie miesz­kań­ców wód Orinoko.

Akwa­rium z połu­dnio­wo­ame­ry­kań­ski­mi gatun­ka­mi ryb z rodzi­ny kąsa­czo­wa­tych i z sumami.

Typ akwa­rium: Umiar­ko­wa­nie cie­płe, temp. wody 20–23^oC, okre­so­wo może być cie­plej, a nie­któ­re gatun­ki zno­szą przej­ścio­wo spa­dek tem­pe­ra­tu­ry nawet do 18^oC.

Rośli­ny: Boga­ty wybór roślin, któ­rych jed­nak nie sadzi­my zbyt gęsto. Jeśli chce­my trzy­mać kiry­ski trze­ba nie­ste­ty zre­zy­gno­wać z kabom­by, wywłócz­ni­ki i moczar­ki, ale pozo­sta­ją nam gatun­ki żabie­nic i pod­wod­ne for­my strzałki.

Ryby: Trzy­ma się w nie­wiel­kich stad­kach z nie­wiel­ką prze­wa­gą sam­ców. Lite­ra­tu­ra pole­ca żwa­wi­ki czer­wie­nia­ki, skrze­lo­pó­ry, zwin­ni­ki ogo­no­prę­gie (uwa­ga wci­na­ją rośli­ny), tar­czy­ki sre­brzy­ste (też zdu­mie­wa­ją­co szyb­ko jedzą  wszel­kie ziel­sko), błysz­czy­ki parań­skie, kiry­ska pstre­go, kiry­ska zło­ci­ste­go, kiry­ska Sterby.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz zato­ki, śred­ni pia­sek, korzeń lub jaski­nia dla kiry­sków, ewen­tu­al­nie war­stwa tor­fu. Uwa­ga kiry­ski kopią w pod­ło­żu, a gupi­ki łatwo się roz­mna­ża­ją, co w pew­nych sytu­acjach bywa kło­po­tli­we. Akwa­rium do  wyma­ga dobrej  fil­tra­cji bio­lo­gicz­nej i mechanicznej.

Żywie­nie: Ryby przyj­mu­ją wszel­kie dostęp­ne w han­dlu rodza­je pokar­mu. Nale­ży pamię­tać o dodat­ku pokar­mu roślinnego.

Akwa­rium z drob­no­ust­ka­mi i kiryskami.

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 23–26^oC (nie trzy­mać przez dłuż­szy czas tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 21^oC). Woda przej­rzy­sta, mięk­ka, boga­ta w garbniki.

Rośli­ny: Nale­ży wybrać rośli­ny cie­pło i świa­tło­lub­ne, któ­re mogą rów­nież rosnąć w cie­niu. Mogą to być np.: pod­wod­ne for­my strzał­ki, kabom­ba, wywłócz­ni­ki, róż­ne gatun­ki żabie­nic, powierzch­nię moż­na przy­kryć, pistią i żabi­ście­kiem amerykańskim.
Ryby: Trzy­ma się w nie­wiel­kich stad­kach. W akwa­rium moż­na umie­ścić: róż­ne gatun­ki drob­no­ust­ków, uko­śni­ki, neo­ny, na dno drob­ne gatun­ki kiry­sków i ewen­tu­al­nie stru­mie­nia­ki zaj­mu­ją­ce gór­ną war­stwę akwarium.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz płyt­kie­go, moc­no zaro­śnię­te­go, czę­ścio­wo zacie­nio­ne­go brze­gu zbior­ni­ka, pia­sek drob­ny do śred­nie­go, korzenie.

Żywie­nie: Każ­dy rodzaj pokar­mu, kiry­ski uwiel­bia­ją tubi­fex, a pozo­sta­łe gatun­ki ryb prze­pa­da­ją za lar­wa­mi koma­ra. Uwa­ga lar­wy, któ­rych ryby nie zje­dzą szyb­ko, prze­obra­ża­ją się w gry­zą­ce for­my doro­słe :(. Poda­jąc lar­wy koma­ra jeśli nie jestem pewien, że ryb­ki pora­dzą sobie z poda­ną por­cją, zamra­żam je.

Akwa­rium z żywo­rod­ny­mi piękniczkowatymi.

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 20–26^oC, okre­so­wo może być cie­plej, ale nie­któ­re gatun­ki zno­szą przej­ścio­wo spa­dek tem­pe­ra­tu­ry nawet do 18^oC. Lim­ki i moli­ne­zje potrze­bu­ją wię­cej cie­pła. Woda powin­na zawie­rać nie­wiel­ki doda­tek soli kuchen­nej, łyżecz­ka na 10 litrów zna­czą­co popra­wia samo­po­czu­cie ryb. Uwa­ga: przedaw­ko­wa­nie soli może znisz­czyć deli­kat­ne rośliny.

Rośli­ny: Jeśli chce­my by mło­de wycho­wy­wa­ły się w akwa­rium ogól­nym, nale­ży użyć roślin two­rzą­cych gęsty porost, w  któ­rym mło­de będą mogły się ukryć. Zale­ca się: moczar­kę argen­tyń­ską, kabom­bę, nurzaw­ca śru­bo­we­go, żabie­ni­ce, paproć pły­wa­ją­cą, wgłęb­kę, pistię, pły­wa­cza. Sadząc rośli­ny trze­ba jed­nak zosta­wić wol­ną prze­strzeń do pły­wa­nia dla doro­słych ryb.

Ryby: Trzy­ma się w nie­wiel­kich stad­kach z nie­wiel­ką prze­wa­gą sam­ców. W akwa­rium moż­na umie­ścić: mie­czy­ki, moli­ne­zje, gupi­ki, lim­ki, zmien­nia­ki, wie­lo­plam­ki, jed­no­plam­ki, weso­łe wdów­ki. Oczy­wi­ście tak dużą licz­bę gatun­ków racjo­nal­nie da się trzy­mać tyl­ko w bar­dzo dużym zbior­ni­ku, zazwy­czaj trze­ba ogra­ni­czyć się do kil­ku ze wspo­mnia­nych gatun­ków. Wie­le z wymie­nio­nych ryb two­rzy barw­ne for­my hodow­la­ne. Moż­na poku­sić się o urzą­dze­nie akwa­rium śro­do­wi­sko­we­go dla szczu­pacz­ków żywo­rod­nych, ale uwa­ga trze­ba pamię­tać o ich żar­łocz­no­ści i skłon­no­ściach do zja­da­nia wszyst­kie­go co się rusza. Ponie­waż samicz­ki tego gatun­ku osią­ga­ją 20 cm, a sam­ce tyl­ko 10 cm dłu­go­ści, nie­wie­le jest gatun­ków ryb mogą­cych żyć z nimi w jed­nym akwa­rium i nie być pożar­ty­mi. Trzy­ma­jąc szczu­pacz­ka war­to pamię­tać o tym, że głod­na sami­ca pra­wie zawsze zje sam­ca, swo­je wyro­śnię­te mło­de. Nigdy nie widzia­łem tej ryby w skle­pach na Wybrzeżu.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz zato­ki, śred­ni pia­sek, korzenie.

Żywie­nie: Ryby przyj­mu­ją wszel­kie rodza­je pokar­mu, zale­ca­ny jest doda­tek pokar­mów roślin­nych i glo­nów, w prze­ciw­nym wypad­ku nie­któ­re ryby będą obja­dać roślinki.

Akwa­rium z jajo­rod­ny­mi ryba­mi karpieńcowatymi.

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 20–24^oC, okre­so­wo może być cie­plej, ale nale­ży liczyć się wte­dy ze skró­ce­niem dłu­go­ści życia naszych pod­opiecz­nych. Woda przej­rzy­sta, nie­zbyt świe­ża, war­to dodać do niej nie­wiel­ką ilość soli kuchen­nej (mak­sy­mal­nie 1 łyżecz­ka na 10 l wody w akwarium).(Wg. Freya)

Rośli­ny: Nie powin­ny wyma­gać ani nad­mier­nej ilo­ści cie­pła ani świa­tła. Mogą to być np.: nad­wód­ka wie­lo­na­sien­na, żabie­ni­ca sze­ro­ko­list­na, Cryp­to­co­ry­ne affi­nis, w miej­scach jaśniej­szych apo­no­ge­to­ny, syne­ma trój­kwia­to­wa, a przy zbyt jasnym oświe­tle­niu pły­wa­ją­ca for­ma paprotnicy.

Ryby: Trzy­ma się w nie­wiel­kich stad­kach z nie­wiel­ką prze­wa­gą sam­ców. W akwa­rium moż­na umie­ścić: pro­por­czy­kow­ce z Kap Lopez, pro­por­czy­kow­ce dwu­prę­gie, pro­por­czy­kow­ce nigie­ryj­skie, pro­por­czy­kow­ce czer­wo­ne i inne spo­koj­ne gatun­ki pro­por­czy­kow­ców, szczu­pień­czy­ka Dage­ta i stru­mie­nia­ka kubań­skie­go. Nie nale­ży trzy­mać kil­ku gatun­ków pro­por­czy­kow­ców w jed­nym akwa­rium, gdyż sami­ce są do sie­bie bar­dzo podob­ne i moż­na łatwo dopro­wa­dzić do krzy­żów­ki mię­dzy­ga­tun­ko­wej, któ­ra może będzie pięk­nie ubar­wio­na, ale naj­praw­do­po­dob­niej agre­syw­na i bez­płod­na. W racjo­nal­nej hodow­li dzi­kich gatun­ków ryb sta­ra­my się nie krzy­żo­wać ze sobą róż­nych gatun­ków ryb, a nawet róż­nych popu­la­cji tego same­go gatun­ki, jeśli widać róż­ni­cę w wyglą­dzie lub zacho­wa­niu mię­dzy nimi.
Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz płyt­kie­go, moc­no zaro­śnię­te­go, czę­ścio­wo zacie­nio­ne­go zbior­ni­ka, pia­sek drob­ny do śred­nie­go, korzenie.

Żywie­nie: Pokarm żywy, a zwłasz­cza lar­wy koma­rów i ochot­ko­wa­tych, od cza­su do cza­su mło­de gupiki.

Akwa­rium z połu­dnio­wo­azja­tyc­ki­mi ryba­mi karpiowatymi.

Typ akwa­rium: Umiar­ko­wa­nie cie­płe, temp. wody 18–21^oC, nie­któ­re gatun­ki zno­szą przej­ścio­wo spa­dek tem­pe­ra­tu­ry do 12^oC.

Rośli­ny: Nawód­ka wie­lo­na­sien­na, tata­rak tra­wia­sty, nurza­niec śru­bo­wy, sadzo­ne nie­zbyt gęsto, ryby lubią pły­wać w wol­nej prze­strze­ni. Jeśli nie będzie ryb kopią­cych moż­na użyć roślin o pie­rza­stych liściach.

Ryby: Nada­ją się brzan­ki różo­we, danio prę­go­wa­ne (danio nie zno­szą niskich tem­pe­ra­tur), kar­dy­nał­ki. Wszyst­kie są ryba­mi stad­ny­mi. Wyma­ga­ją wody czy­stej, nie­zbyt sta­rej oświe­tlo­nej słońcem.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz poto­ku, śred­ni pia­sek z pła­ski­mi kamie­nia­mi. Wierzch­nią war­stwę war­to dobrze wypłu­kać, brzan­ki czę­sto kopią.

Żywie­nie: Ryby przyj­mu­ją wszel­kie rodza­je pokar­mu dostęp­ne­go w handlu.

Akwa­rium z połu­dnio­wo­azja­tyc­ki­mi ryba­mi karpiowatymi.

Typ akwa­rium: Umiar­ko­wa­nie cie­płe, temp. wody 20–23^oC, okre­so­wo może być cie­plej, a nie­któ­re gatun­ki zno­szą przej­ścio­wo spa­dek tem­pe­ra­tu­ry nawet do 18^oC. Wyma­ga­na jest przej­rzy­sta nie­zbyt sta­ra, dobrze natle­nio­na woda.

Rośli­ny: Nie zale­ca się roślin o pie­rza­stych liściach, gdyż nie­któ­re z ryb chęt­nie kopią. Nale­ży wybrać rośli­ny takie jak: nurza­niec śru­bo­wy, tata­rak tra­wia­sty, nad­wód­ka wie­lo­na­sien­na, róż­ne higro­phi­lie, apo­no­ge­ton kędzie­rza­wy, moż­na użyć rów­nież, nie­któ­rych gatun­ków loto­sów i kryp­to­ko­ryn. Sadząc rośli­ny nale­ży zosta­wić miej­sce do pły­wa­nia dla ryb.

Ryby: Trzy­ma się w nie­wiel­kich stad­kach z nie­wiel­ką prze­wa­gą sam­ców. W akwa­rium moż­na umie­ścić: brzan­kę ode­sską, brzan­kę krop­ko­wa­ną, brzan­kę zie­lo­ną, brzan­kę różo­wą, suma­trzań­ską (jest wraż­li­wa na  spa­dek tem­pe­ra­tu­ry, nie trzy­mać z welo­nia­sty­mi odmia­na­mi brza­nek), glo­no­ja­da syjam­skie­go, brzan­kę pur­pu­ro­wą, brzan­kę pię­cio­prę­gą, ryby z rodza­ju Danio. Oczy­wi­ście tak dużą licz­bę gatun­ków racjo­nal­nie da się trzy­mać tyl­ko w bar­dzo dużym zbior­ni­ku, zazwy­czaj trze­ba ogra­ni­czyć się do kil­ku ze wspo­mnia­nych gatun­ków. Do tego akwa­rium moż­na wpu­ścić jesz­cze gru­bo­war­gi, ale nale­ży pamię­tać, że te ryby wza­jem­nie się zwal­cza­ją, a ponad­to osią­ga­ją dość duże roz­mia­ry. Hodow­ca, któ­re­go spo­tka­łem w Niem­czech twier­dził, że moż­na trzy­mać gru­bo­war­gi w gru­pach powy­żej 5 sztuk w dużym zbior­ni­ku,  wte­dy agre­sja roz­kła­da się w całym sta­dzie równomiernie.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz zato­ki, śred­ni pia­sek ewen­tu­al­nie war­stwa tor­fu. Wierzch­nia war­stwa pod­ło­ża musi być dobrze prze­my­ta ze wzglę­du na upodo­ba­nie nie­któ­rych gatun­ków do kopa­nia w podłożu.

Żywie­nie: Ryby przyj­mu­ją wszel­kie rodza­je pokar­mu, zale­ca­ny jest doda­tek pokar­mów roślin­nych, w prze­ciw­nym wypad­ku nie­któ­re ryby bedą obja­dać deli­kat­ne roślinki.

Akwa­rium z połu­dnio­wo­azja­tyc­ki­mi ryba­mi z rodza­ju Rasbora.

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 23–28^oC (nie obni­żać tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 21^oC). Woda przej­rzy­sta, mięk­ka, boga­ta w garbniki.

Rośli­ny: Nale­ży wybrać rośli­ny cie­pło­lub­ne. Mogą to być np.: róż­ne gatun­ki kryp­to­ko­ryn a w miej­scach lepiej oświe­tlo­nych nad­wód­ki, lim­no­fi­lie, pod­wod­na for­ma paprot­ni­cy a na powierzch­ni paprotnica.

Ryby: Trzy­ma się w nie­wiel­kich stad­kach. W akwa­rium moż­na umie­ścić: razbo­rę kli­no­wą, pla­mi­stą, kar­ło­wa­tą, szkli­stą. Na dno moż­na wpu­ścić piskor­ki i małe gatun­ki bocji a na powierzch­ni moż­na umie­ścić jeden z gatun­ków szczu­pień­czy­ków, ale tu trze­ba uwa­żać, gdyż szczu­pień­czy­ki potra­fią cza­sa­mi  zaata­ko­wać prze­pły­wa­ją­cą obok rybę i pożreć zdu­mie­wa­ją­co dużą w sto­sun­ku do ich wiel­ko­ści zdo­bycz. Do razbor moż­na dołą­czyć też ryby labi­ryn­to­we, sumy szkli­ste, bocję wspa­nia­łą lub Botia stria­ta i  gru­bo­war­ga np. dwu­barw­ne­go (Labeo bicolor).

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz płyt­kie­go, moc­no zaro­śnię­te­go, czę­ścio­wo zacie­nio­ne­go zbior­ni­ka, pia­sek drob­ny do śred­nie­go, war­stwa tor­fu, korzenie.

Żywie­nie: Każ­dy rodzaj pokarmu.

Akwa­rium z ryba­mi z Indii i Indonezji.

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 24–30^oC (nie utrzy­my­wać przez dłuż­szy czas tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 21^oC). Woda przej­rzy­sta, mięk­ka, boga­ta w garbniki.

Rośli­ny: Nale­ży wybrać rośli­ny cie­pło i świa­tło­lub­ne, któ­re mogą rów­nież rosnąć w cie­niu. Mogą to być np.: lim­no­fi­lia, syne­ma trój­kwia­to­wa, paprot­ni­ca rutew­ko­wa, kryptokoryny.

Ryby: Trzy­ma się zazwy­czaj w nie­wiel­kich stad­kach. W akwa­rium moż­na umie­ścić: brzan­kę suma­trzań­ską, brzan­kę pię­cio­prę­gą, brzan­kę cej­loń­ską, pur­pu­ro­wą, wysmu­kłą (wszyst­kie wymie­nio­ne ryby to ryby stad­ne), badi­sa błe­kit­no­płe­twe­go, szczu­pień­czy­ka prę­go­wa­ne­go, kil­ka gura­mi lub pręt­ni­ków, ewen­tu­al­nie kon­ty­nen­tal­ne gatun­ki bocji (np. B. loha­ha­ta, B. stria­ta). Uwa­ga! brzan­ki suma­trzań­skie bywa­ją kąśli­we i obgry­za­ją dłu­gie płe­twy innym rybom zatem zesta­wia­jąc ryby w przy­pad­ku, gdy nasz
wybór padł na brzan­ki suma­trzań­skie nale­ża­ło­by wyklu­czyć gura­mi, pręt­ni­ki i gupi­ki (któ­re wystę­pu­ją w Azji, gdyż zosta­ły tam zawle­czo­ne przez człowieka).

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz płyt­kie­go, moc­no zaro­śnię­te­go, czę­ścio­wo zacie­nio­ne­go brze­gu zbior­ni­ka, pia­sek drob­ny do śred­nie­go, moż­na wyło­żyć dno włók­na­mi tor­fu i umie­ścić korzenie.

Żywie­nie: Każ­dy rodzaj pokar­mu, ale badi­sy i szczu­pień­czy­ki wyma­ga­ją pokar­mu żywe­go, a pozo­sta­łe gatun­ki też go preferują.

Akwa­rium z ryba­mi labiryntowymi.

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 24–30^oC (nie trzy­mać przez dłuż­szy czas tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 22^oC). Woda przej­rzy­sta, mięk­ka, boga­ta w garb­ni­ki. Dno może być wyło­żo­ne tor­fem a tyl­na ścia­na lignitami.

Rośli­ny:
Nale­ży wybrać rośli­ny cie­pło i świa­tło­lub­ne, któ­re mogą rów­nież rosnąć w cie­niu. Mogą to być np.: lim­no­fi­lia, syne­ma trój­kwia­to­wa, paprot­ni­ca rutew­ko­wa, kryp­to­ko­ry­ny. W tym akwa­rium nie­zbęd­ne są rośli­ny pły­wa­ją­ce, takie jak wgłębka,
pły­wa­ją­ca paprot­ni­ca, rogat­ki, jezie­rza, lotos. Uwa­ga rośli­ny nie mogą pokry­wać całej powierzch­ni wody.

Ryby: Trzy­ma się zazwy­czaj para­mi lub w nie­wiel­kich stad­kach w zależ­no­ści od wiel­ko­ści zbior­ni­ka i tem­pe­ra­men­tu trzy­ma­nych rybek. Pole­cam róż­ne gatun­ki gura­mi, pręt­ni­ki, skrze­czy­ki. W przy­pad­ku bojow­ni­ka wspa­nia­łe­go nale­ży trzy­mać wyłącz­nie 1 sam­ca i ewen­tu­al­nie kil­ka samic. Dla wiel­ko­płe­twów i buszow­ców nale­ży przy­go­to­wać osob­ny zbior­nik ze wzglę­du na ich nie­bez­piecz­ne dla oto­cze­nia oby­cza­je. Jako ryby uzu­peł­nia­ją­ce akwa­rium w środ­ko­wej czę­ści moż­na dać sumi­ki szkli­ste, spo­koj­ne gatun­ki brza­nek i razbor a na dno bocję wspa­nia­łą, piskor­ki i kosiar­ki. W jed­nym akwa­rium nie nale­ży rów­nież łączyć ze sobą bojow­ni­ków i skrze­czy­ków, gdyż będą ze sobą walczyły.

Urzą­dze­nie: Kra­jo­braz płyt­kie­go, moc­no zaro­śnię­te­go, czę­ścio­wo zacie­nio­ne­go brze­gu zbior­ni­ka, pia­sek drob­ny do śred­nie­go, moż­na wyło­żyć dno włók­na­mi tor­fu, korze­nie two­rzą­ce kry­jów­ki dla słab­szych osob­ni­ków. Akwa­rium musi być koniecz­nie przy­kry­te szy­bą, by powie­trze nad powierzch­nią wody nie ule­ga­ło zbyt­nie­mu ochłodzeniu. .

Żywie­nie: Każ­dy rodzaj pokar­mu, ale odpo­wied­nio drob­ny. Więk­szość omó­wio­nych gatun­ków ma nie­pro­por­cjo­nal­nie mały
otwór gębo­wy. Lubią doda­tek owa­dów w diecie.

Akwa­rium z ryba­mi z Afry­ki Zachodniej

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 24–30^oC (nie trzy­mać przez dłuż­szy czas tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 22^oC). Woda przej­rzy­sta, mięk­ka, boga­ta w garb­ni­ki. Zbior­nik wiel­ko­ści nie mniej­szej niż 100 l.

Rośli­ny: Róż­ne gatun­ki Anu­bias, Eichor­nia azu­rea, Cri­nium cala­mi­stra­tum, C. natans, B. heu­de­lo­ti, Amma­nia  sene­ga­len­sis, Ele­ocha­ris parvu­la, Fon­ti­fa­lis anti­py­re­ti­ca, Hete­ran­the­ra cal­li­fo­lia, Hydril­la ver­ti­cil­la­ta, Najas gra­mi­nea, Nym­pha­ea lotus, Pistia stra­tio­tes, Val­li­sne­ria spiralis.

Ryby: Na powierzch­nię stad­ko szczu­pień­czy­ków, na dno syno­don­tis nigri­ven­sis (tak z 8 szt.), barw­nia­ki (np. czer­wo­no­brzu­che) 2 pary, (jeśli akwa­rium jest dosyć duże) lub 2–3 pary Nan­no­chro­mis trans­we­sti­tus, któ­re moż­na dodać zamiast barw­nia­ków. Zamiast pie­lę­gnic moż­na wpu­ścić parę Cte­no­po­ma ansor­gii. Zamiast szczu­pień­czy­ków moż­na wpu­ścić sta­do pro­por­czy­kow­ców i Bar­bus fascio­la­tus. Uwa­ga na buszow­ce, są dra­pież­ni­ka­mi i będą polo­wać na mniej­sze rybki.

Urzą­dze­nie: Uło­żyć dno w tara­sy posa­dzić Anu­bias nana, któ­ry przy odpo­wied­niej pie­lę­gna­cji utwo­rzy ład­ny traw­ni­czek. War­to dodać w takim akwa­rium rów­nież anu­bia­sy innych gatun­ków oraz koniecz­nie loto­sa czer­wo­ne­go, żeby ład­nie  kon­tra­sto­wał z inny­mi roślin­ka­mi. Na tył zaś dać jakieś wywłócz­ni­ki i rogat­ki. Na powierzch­ni wody posa­dzić paprot­ni­ce, sal­wi­nie lub wgłęb­kę. Koniecz­nie nale­ży zro­bić kry­jów­ki z korze­ni i koko­sów, któ­re są przez nie­któ­re gatun­ki  wyko­rzy­sty­wa­ne do tar­ła. Jeśli ktoś chce zła­mać bio­top, to może posa­dzić Lim­no­phi­lie i higro­phi­lie. A tył zro­bić z lignitów
obsa­dzo­nych microzorum.

Żywie­nie: Ryby pocho­dzą­ce z tych wód nie­jed­no­krot­nie wyma­ga­ją dodat­ku  owa­dów w pokar­mie, w prze­ciw­nym razie nie przy­stę­pu­ją do tar­ła lub tar­ła są mało wydaj­ne. Ponad­to żywi­my je żywy­mi sko­ru­pia­ka­mi, lar­wa­mi owa­dów. Ryby zazwy­czaj przyj­mu­ją rów­nież dobrej jako­ści pokar­my mro­żo­ne i sztuczne.

Akwa­rium z ryba­mi z Afry­ki Zachodniej.

Typ akwa­rium: Cie­płe, temp. wody 24–30^oC (nie trzy­mać przez dłuż­szy czas tem­pe­ra­tu­ry poni­żej 22^oC). Woda przej­rzy­sta, mięk­ka, boga­ta w garb­ni­ki. Akwa­rium o pojem­no­ści więk­szej niż 200 l, moż­li­wie jak naj­dłuż­sze i jak największe.

Rośli­ny: Róż­ne gatun­ki Anu­bias, Eichor­nia azu­rea, Cri­nium cala­mi­stra­tum, C. natans, Bol­bi­tis heu­de­lo­ti, Amma­nia sene­ga­len­sis, Ele­ocha­ris parvu­la, Fon­ti­fa­lis anti­py­re­ti­ca, Hete­ran­the­ra cal­li­fo­lia, Hydril­la ver­ti­cil­la­ta, Najas gra­mi­nea, Nym­pha­ea lotus, Pistia stra­tio­tes, Val­li­sne­ria spiralis.

Ryby: Ryby koniecz­nie sta­do świe­ci­ków kon­go­lań­skich zaj­mu­ją­cych środ­ko­wą war­stwę wody, a na wierzch stad­ko  szczu­pień­czy­ków lub pro­por­czy­kow­ców albo sta­do moty­low­ców (Pan­to­don buch­hol­zi), na dno syno­don­tis nigri­ven­sis (8 sztuk), barw­nia­ki (np. czer­wo­no­brzu­che lub szma­rag­do­we) 2 lub 3 pary (jeśli akwa­rium jest dosyć duże) lub 2–3 pary Nan­no­chro­mis trans­we­sti­tus, moż­na dodać zamiast barw­nia­ków 3 pary Cte­no­po­ma ansor­gii lub inne buszow­ce. Jeśli zbior­nik będzie dosta­tecz­nie duży (dłu­gi) war­to wpu­ścić 4, 5 mru­ków Peter­sa (ryb­ka musi być trzy­ma­na poje­dyn­czo lub w
sta­dzie, żad­nych pół­środ­ków typu 2 sztu­ki). Uzu­peł­nić wszyst­ko jeśli wiel­kość zbior­ni­ka pozwo­li stad­ka­mi innych gatun­ków świe­ci­ków, a jest z cze­go wybie­rać 🙂 Do tego jakieś kre­wet­ki fil­tru­ja­ce w zależ­no­ści od wiel­ko­ści zbior­ni­ka 6–10. Rybek lepiej żeby bylo “za mało” niż za dużo 🙂

Urzą­dze­nie: Uło­żyć dno w tara­sy posa­dzić Anu­bias nana któ­ry przy odpo­wied­niej pie­lę­gna­cji utwo­rzy ład­ny traw­ni­czek. War­to dosa­dzić w takim akwa­rium rów­nież anu­bia­sy innych gatun­ków oraz koniecz­nie loto­sa czer­wo­ne­go, żeby ład­nie kon­tra­sto­wał z inny­mi roślin­ka­mi. Na tył zaś dać jakieś wywłócz­ni­ki i rogat­ki. Na powierzch­ni wody posa­dzić paprot­ni­ce, sal­wi­nie lub wgłęb­kę. Koniecz­nie nale­ży zro­bić kry­jów­ki z korze­ni i koko­sów, któ­re są przez nie­któ­re gatun­ki  wyko­rzy­sty­wa­ne do tar­ła. Jeśli ktoś chce zła­mać bio­top, to może posa­dzić Lim­no­phi­lie i higro­phi­lie. A tył zro­bić z ligni­tów obsa­dzo­nych microzorum.

Żywie­nie: Ryby pocho­dzą­ce z tych wód nie­jed­no­krot­nie wyma­ga­ją dodat­ku owa­dów w pokar­mie, w prze­ciw­nym razie nie przy­stę­pu­ją do tar­ła lub tar­ła są mało wydaj­ne. Ponad­to żywi­my je żywy­mi sko­ru­pia­ka­mi, lar­wa­mi owa­dów. Ryby zazwy­czaj przyj­mu­ją rów­nież dobrej jako­ści pokar­my mro­żo­ne i sztuczne.

Akwa­ria dekoracyjne.

Akwa­rium deko­ra­cyj­ne ma zapew­nić obser­wa­to­ro­wi pozy­tyw­ne wra­że­nia este­tycz­ne i być deko­ra­cją wnę­trza miesz­ka­nia, biu­ra. Tak jak w przy­pad­ku akwa­rium śro­do­wi­sko­we­go jak i hodow­la­ne­go nale­ży dopro­wa­dzić je do sta­nu w któ­rym wytwo­rzy się w nim rów­no­wa­ga biologiczna.

Urzą­dza­jąc takie akwa­rium nie jeste­śmy skrę­po­wa­ni natu­ral­nym miej­scem wystę­po­wa­nia roślin, ryb i innych zwie­rząt. Moż­na mie­szać stwo­rze­nia pocho­dzą­ce z róż­nych kon­ty­nen­tów, ale trze­ba pamię­tać o zacho­wa­niu kil­ku pod­sta­wo­wych zasad.

• Nie mie­sza­my ze sobą gatun­ków zim­no­lub­nych i ciepłolubnych.
• Nie wpusz­cza­my do akwa­rium ryb o któ­rych wie­my, że z jakichś wzglę­dów nie mogą być razem ze wzglę­du na zacho­wa­nie (np. Brzan­ka suma­trzań­ska obgry­za dłu­gie płe­twy innych ryb).
• Nie powin­no mie­szać się ze sobą ryb agre­syw­nych i spo­koj­nych, dra­pież­nych i ich poten­cjal­nych ofiar. Chy­ba, że akwa­rium jest napraw­dę duże ofia­ry łatwo i szyb­ko się roz­mna­ża­ją, mają kry­jów­ki i chce­my obser­wo­wać natu­ral­ne zacho­wa­nia drapieżników.
• Ryb rośli­no­żer­nych z rośli­na­mi o mięk­kich i “smacz­nych” liściach.
• Ryb lubią­cych eks­tre­mal­nie róż­ne warun­ki śro­do­wi­sko­we Ph, twar­dość, temperatura.
• Nie sto­su­je­my takich ele­men­tów “deko­ra­cyj­nych” jak sztucz­ne muszel­ki, nur­ki, mły­ny, buty i co tam jesz­cze sobie pro­du­cen­ci takich kosz­mar­ków wymyślili.
• Uni­ka­my sto­so­wa­nia sztucz­nych roślin, nawet w przy­pad­ku hodow­li ryb rośli­no­żer­nych uży­wa­nia sztucz­nych roślin, wyglą­da­ją nie­na­tu­ral­nie i psu­ją efekt jaki może wywrzeć dobrze urzą­dzo­ny zbior­nik na widzu. Moż­na urzą­dzić dla rośli­no­żer­ców wspa­nia­ły zbior­nik, uży­wa­jąc korze­ni, kamie­ni i drewna.
• Do przy­kry­cia dna sto­su­je się wyłącz­nie mate­ria­ły natu­ral­ne, pia­sek, żwir, torf, kamienie.
• Rośli­ny sadzi­my według powszech­nie przy­ję­tych kano­nów este­ty­ki. Z przo­du akwa­rium niskie, a ku tyło­wi coraz wyż­sze. Rośli­ny drob­no­list­ne zazwy­czaj sadzi się w gru­pach, któ­re powin­ny kon­tra­sto­wać kształ­tem liści i bar­wą z oto­cze­niem. Z mar­twych ele­men­tów deko­ra­cyj­nych moż­na uży­wać spre­pa­ro­wa­ne korze­nie, ligni­ty, kamie­nie, sko­ru­py od orze­cha koko­so­we­go, kawał­ki bam­bu­sa, trzci­ny. W akwa­rium deko­ra­cyj­nym czę­sto w celu wytwo­rze­nia wra­że­nia głę­bi sto­su­je się spe­cjal­nie przy­go­to­wa­ne tła, będą­ce fak­tycz­nie poza akwa­rium, ale spra­wia­ją­ce wra­że­nie jak­by były wewnątrz. Akwa­rium to powin­no być ład­ne. Samo akwa­rium, nie powin­no być mniej­sze niż 100l.

Akwa­rium śro­do­wi­sko­we też może speł­niać wszyst­kie wymie­nio­ne warun­ki i być jed­no­cze­śnie deko­ra­cyj­nym. Dobie­ra­jąc obsa­dę do akwa­rium deko­ra­cyj­ne­go pamię­ta­my, że róż­ne gatun­ki ryb potrze­bu­ją­wo­dy o róż­nych para­me­trach takiej jaka wystę­pu­je w ich natu­ral­nym śro­do­wi­sku. Tem­pe­ra­tu­rę i pH łatwo zmie­rzyć i wszy­scy zazwy­czaj o nich pamie­ta­ją, ale przy dobo­rze obsa­dy trze­ba rów­nież uwzględ­nić zaso­le­nie i twar­dość wody. Poniż­sza tabel­ka powin­na uła­twić roz­wią­za­nie pro­ble­mu dobo­ru obsa­dy do rodza­ju posia­da­nej wody albo odwrot­nie. Poda­ję tabe­lę za Dic­kiem Mil­l­sem, nie­znacz­nie tyl­ko roz­sze­rzo­ną o swo­je doświad­cze­nia w tej materii.

Rodzaj wody	Odpo­wied­nie ryby
Bar­dzo mięk­ka 0–6 DgH	kąsa­czo­wa­te, brzan­ki, kar­pień­co­wa­te, dys­kow­ce,pie­lę­gnicz­ki i pie­lę­gni­ce z zachod­niej Afryki
mięk­ka-śred­nio twar­da 7 – 15 DgH	sumo­wa­te, pisko­rzo­wa­te,zło­te ryb­ki, więk­szość pie­lę­gni­co­wa­tych, łaź­co­wa­te
twarda>15 DgH	pie­lę­gni­ce afry­kań­skich jezior, żywo­rod­ne, tęczan­ki,
Sło­na­wa, wska­za­nym jest by była rów­nież twar­da, 1 łyżecz­ka soli na 5l wody.	Mono­dac­ty­lus, Argus, moli­ne­zje, przezroczki, tęczanki.

Dobie­ra­jąc ryby do akwa­rium towa­rzy­skie­go trze­ba pamię­tać o ich cha­rak­te­rach i nie łączyć, ze sobą pie­lę­gni­co­wa­tych z afry­ki wschod­niej (tych to lepiej z niczym spo­za ich jezior nie łączyć) z tęczan­ka­mi mimo, że są w tym samym wier­szu tabe­li. Pamię­tać nale­ży rów­nież o ich wyma­ga­niach ter­micz­nych oraz zasa­dzie, że gene­ral­nie, każ­da, nawet rośli­no­żer­na ryba zje wszyst­ko co jej się o pyszcz­ka zmieści.

Akwa­rium dla welonów.

Typ akwa­rium: Nie ogrze­wa­ne, ryby zno­szą okre­so­wo wodę o tem­pe­ra­tu­rze od 4^oC do 30^oC, waż­ne by zmia­ny nie były natych­mia­sto­we i by skraj­ne war­to­ści nie utrzy­my­wa­ły się zbyt dłu­go. Akwa­rium nie powin­no być mniej­sze niż 60–70 litrów. Gene­ral­nie nale­ży pamię­tać, że na jed­ną doro­słą ryb­kę nie powin­no przy­pa­dać mniej niż 15–20l wody. Sprze­daw­cy w skle­pie czę­sto roz­mi­ja­ją się z praw­dą mówiąc, że welon­ki mogą żyć w kuli. Potwier­dzam, to mogą żyć ale krót­ko i w męczar­niach. Welon­ka jeśli zapew­ni się jej dobre warun­ki potra­fi prze­żyć kil­ka­dzie­siąt lat.

Rośli­ny: Ponie­waż ryby kopią więc w grę wcho­dzą tyl­ko rośli­ny o peł­nych moc­nych liściach zno­szą­ce utrzy­my­wa­ne przez nas warun­ki ter­micz­ne. Welo­ny czu­ją się dobrze w akwa­rium, na któ­re­go powierzch­ni pły­wa rzę­sa chęt­nie zja­da­na przez doro­słe osobniki.

Ryby: Wszel­kie odmia­ny zło­tej ryb­ki, a do wiel­kie­go akwa­rium moż­na doło­żyć kar­pie koi. Tele­sko­py, nie­bo­wi­dy, pyzat­ki i im podob­ne są wraż­liw­sze na skraj­ne tem­pe­ra­tu­ry. Na lato moż­na więk­szość odmian umie­ścić w base­nie w ogro­dzie.  Pod­czas prze­no­sze­nia do base­nu nale­ży zabez­pie­czyć ryby przed szo­kiem ter­micz­nym jaki może wywo­łać nagłe prze­nie­sie­nie do wody o innej tem­pe­ra­tu­rze niż ta w akwa­rium. Na zimę oczy­wi­ście odła­wia­my wszyst­kie ryb­ki do akwa­rium. Praw­dą jest, że kole­ga przez nie­uwa­gę nie odło­wił jed­nej ryby, ta prze­zi­mo­wa­ła i ma się do dzi­siaj dosko­na­le. Nie
nale­ży jed­nak brać przy­kła­du z moje­go kole­gi, gdy­by basen prze­marzł lub nastą­pi­ło zja­wi­sko przy­du­chy to ta ryb­ka by nie
przeżyła.

Ryby w odpo­wied­nio urzą­dzo­nym base­nie chęt­nie przy­stę­pu­ją do tar­ła. Jeśli chce­my roz­mna­żać welon­ki w spo­sób “natu­ral­ny” w base­nie nale­ży zapew­nić im płyt­ką stre­fę przy­brzeż­ną, poro­śnię­tą drob­no­list­ną roślin­no­ścią wod­ną w któ­rej woda szyb­ko się nagrze­wa. Ikra i świe­żo wyklu­te mło­de pozo­sta­ją wte­dy poza zasię­giem doro­słych, któ­re w prze­ciw­nym wypad­ku mogły­by je zjeść. Welon­ki przy­stę­pu­ją do roz­mna­ża­nia gdy tem­pe­ra­tu­ra wody osią­gnie oko­ło 16–18^oC.

Urzą­dze­nie: Gru­by pia­sek, kamie­nie do obło­że­nia roślin, ryby kopią w pod­ło­żu, więc wska­za­ny wydaj­ny filtr.

Żywie­nie: Wszel­kie rodza­je pokar­mu, wska­za­ny doda­tek pokar­mu roślin­ne­go. Ryby jedzą dużo i chęt­nie, jed­nak w tem­pe­ra­tu­rze poni­żej 10–8^oC zaprze­sta­ją żerowania.

Akwa­rium dla tro­pi­kal­nych ryb dennych.

Typ akwa­rium: Deko­ra­cyj­ne akwa­rium cie­pło­wod­ne, tem­pe­ra­tu­ra wody 22–28^oC, nie­któ­re gatun­ki mogą wyma­gać niż­szej tem­pe­ra­tu­ry wody do zaini­cjo­wa­nia roz­ro­du. Woda przej­rzy­sta dobrze napo­wie­trzo­na, nie­któ­re gatun­ki lubią prze­pływ wody. Akwa­rium nie powin­no być mniej­sze niż 100l. Wybie­ra­my zbior­nik raczej  pła­ski, niż wyso­ki z dużą powierzch­nią dna.

Rośli­ny: Ryby den­ne lubią w więk­szo­ści przy­pad­ków akwa­ria gęsto poro­śnię­te z dużą ilo­ścią kry­jó­wek wśród korze­ni i roślin. Sto­su­je­my kryp­to­ko­ry­ny (Azja), żabie­ni­ce (Ame­ry­ka), moż­na pozwo­lić sobie na anu­bia­sy (Afry­ka), apo­no­ge­to­na  (Afry­ka, Mada­ga­skar, Austra­lia), loto­sa, papro­cie i rośli­ny pły­wa­ją­ce. Ponie­waż ryby den­ne lubią zwy­kle kopać w dnie odpa­da­ją raczej rośli­ny o liściach pie­rza­stych wraż­li­wych na zamu­le­nie. Rośli­ny powin­no posa­dzić się gęsto i war­to obło­żyć korze­nie roślin pła­ski­mi kamieniami.

Ryby: Pocho­dzą­ce a Ame­ry­ki połu­dnio­wej: zbroj­ni­ki (zbroj­nik nie­bie­ski, lori­ka­rie, far­lo­wel­le lub stu­ri­so­my, a w napraw­dę dużym akwa­rium ryb­ki z rodza­ju Ple­co­sto­mus), kiry­ski (np. kiry­sek pstry, spi­żo­wy, Ster­by, lam­par­ci, etc.), kiry­śnik czar­no­pla­my. Pocho­dzą­ce z Afry­ki: syno­don­ti­sy (wie­le gatun­ków, nie­ste­ty więk­szość z nich osią­ga dość znacz­ne roz­mia­ry), nie­któ­re brzan­ki. Pocho­dzą­ce z Azji: pisko­rzo­wa­te (np.:bocje wspa­nia­łe i inne, piskor­ki), ryby z rodza­ju Epal­ze­or­hyn­chus, gru­bo­war­gi (jako jedy­ne nie zno­szą towa­rzy­stwa innych ryb swo­je­go gatun­ku), glo­no­ja­dy syjam­skie, węgo­rzy­ki, kosat­ki. W więk­szo­ści przy­pad­ków są to ryb­ki stad­ne czu­ją­ce sie dobrze w więk­szej ławi­cy rybek wła­sne­go gatun­ku. Przy dnie lubią też zwy­kle prze­by­wać małe gatun­ki pie­lę­gnic i pie­lę­gni­czek (patrz np. pie­lę­gnicz­ka kaka­du). Wymie­nio­ne tu ryby nale­ży dobie­rać z dużą ostroż­no­ścią i rozsądkiem.
Urzą­dze­nie: Akwa­rium oprócz pod­sta­wo­we­go wypo­sa­że­nia tech­nicz­ne­go nale­ży pamię­tać o wydaj­nym fil­trze, ja sto­su­ję filtr gąb­ko­wy z napę­dem w posta­ci tur­bi­ny (wydaj­ność wg. pro­du­cen­ta 400 l/godz). Na dno daje się drob­ny żwi­rek, można
poło­żyć torf, umie­ścić na nim deko­ra­cje z ligni­tów, korze­ni i kamie­ni. Dobrze jest wydzie­lić miej­sce do kar­mie­nia w posta­ci pła­skie­go kamie­nia lub ligni­ta pokry­te­go war­stwą wypłu­ka­ne­go, drob­ne­go pia­sku. Świa­tło powin­no się dobrać do potrzeb roślin, ale nale­ży pamię­tać, że 99% ryb den­nych woli pół­mrok. Moż­na zapew­nić im go np. pozwa­la­jąc by roz­ro­sły się rośli­ny pływające.

Żywie­nie: Więk­szość ze wspo­mnia­nych ryb jest wszyst­ko­żer­na i w “nor­mal­nym” akwa­rium peł­ni funk­cje sani­tar­ne. Poda­je­my pokar­my, któ­re łatwo opa­da­ją na dno, gra­nu­la­ty, klu­ski, parzo­ne liści sała­ty, mnisz­ka, bruk­sel­kę, lar­wy ochot­ki, tubi­fex, ale i żywy lub mro­żo­ny plank­ton. Dużym gatun­kom moż­na poda­wać dżdżownice.

Akwa­rium dla pielęgnic.

Typ akwa­rium: Deko­ra­cyj­ne akwa­rium cie­pło­wod­ne, tem­pe­ra­tu­ra wody 22–28^oC, nie­któ­re gatun­ki mogą wyma­gać okre­so­wo wyż­szej tem­pe­ra­tu­ry wody do zaini­cjo­wa­nia roz­ro­du. Woda przej­rzy­sta dobrze napo­wie­trzo­na. Akwa­rium nie powin­no być mniej­sze niż 100l. Wybie­ra­my zbior­nik raczej pła­ski, niż wyso­ki z dużą powierzch­nią dna. Dla ska­la­rów, pale­tek i podob­nych pie­lę­gnic wybie­ra­my zbior­nik, w któ­rym słup wody nie będzie niż­szy niż 50cm, a co za tym idzie akwa­rium nie mniej­sze niż 200l (powin­no być dużo więk­sze). Wte­dy nasze ryby dopie­ro poka­żą swo­je pięk­no i cie­ka­we natu­ral­ne zacho­wa­nia. Więk­szość pie­lę­gnic jest wraż­li­wa na che­mi­ka­lia. Pysz­cza­ki wyma­ga­ją wody twar­dej i lek­ko zasa­do­wej, pozo­sta­łe pie­lę­gni­ce wyma­ga­ją wody raczej mięk­kiej i lek­ko kwa­śnej. Coty­go­dnio­wa czę­ścio­wa pod­mia­na wody popra­wia samo­po­czu­cie ryb. Akwa­rium dla pysz­cza­ków to osob­ny temat.

Rośli­ny: Dla małych pie­lę­gnic moż­na posa­dzić rośli­ny dowol­nych gatun­ków, pamię­ta­jąc tyl­ko o tym, że nasze ryb­ki lubią akwa­rium dobrze zaro­śnię­te z kry­jów­ka­mi wśród korze­ni. Nie nisz­czą roślin. Do akwa­rium z pie­lę­gni­ca­mi sko­śno­prę­gi­mi z Cichla­so­ma seve­rum, z Uaru sadzi­my rośli­ny o twar­dych liściach, a jako doda­tek do pokar­mu doda­je­my szpi­nak, sała­tę itp,
gdyż są to ryby lubią­ce obsku­by­wać rośli­ny. Do takie­go akwa­rium naj­od­po­wied­niej­sze będą szyb­ko rosną­ce rośli­ny pły­wa­ją­ce i żabienice.

Ska­la­ry i palet­ki prak­tycz­nie nie nisz­czą roślin zatem moż­na urzą­dzić dla nich akwa­rium dobie­ra­jąc rośli­ny podob­nie jak w przy­pad­ku małych pie­lę­gnic. Nale­ży pamię­tać jed­nak, że ryby te w natu­rze skła­da­ją ikrę na pła­skich oczysz­czo­nych liściach roślin.

Prak­tycz­nie wszyst­kie duże pie­lę­gni­ce okre­so­wo kopią w pod­ło­żu (tar­ło i wychów mło­dych) war­to zatem korze­nie roślin obło­żyć pła­ski­mi kamie­nia­mi lub rośli­ny posa­dzić w donicz­kach, oczy­wi­ście rów­nież zama­sko­wa­nych kamie­nia­mi i  korzeniami.

Ryby: Oprócz pie­lę­gnic w akwa­rium towa­rzy­skim mogą prze­by­wać ryby o podob­nych roz­mia­rach i tem­pe­ra­men­cie np. sumi­ki. Do akwa­rium ze ska­la­ra­mi czę­sto wpusz­cza się ryby z rodzi­ny pięk­nicz­ko­wa­tych np. gupi­ki, mie­czy­ki, któ­rych mło­de sta­no­wią dosko­na­ły żywy pokarm dla naszych pod­opiecz­nych. Trze­ba jed­nak pamię­tać, że musi­my mieć dodat­ko­we akwa­rium dla żywo­ró­dek, gdyż w okre­sie roz­ro­du para skła­da­ją­ca ikrę potra­fi wybić je do płe­twy bro­niąc zło­ża ikry.

Urzą­dze­nie: Pie­lę­gni­ce mają dużą prze­mia­nę mate­rii zatem war­to zabez­pie­czyć im wydaj­ne i dobre fil­tro­wa­nie. Z uwa­gi na cha­rak­ter w akwa­rium powin­no być dużo kry­jó­wek wśród roślin, kamie­ni, ligni­tów i korze­ni. Na dno daje­my zwy­kle wypłu­ka­ny pia­sek lub żwir. Dla pie­lę­gnic z Mala­wi i Tan­ga­ni­ki urzą­dza się akwa­rium śro­do­wi­sko­we, któ­re może mieć duże walo­ry dekoracyjne.

Żywie­nie: Pie­lę­gni­ce są wszyst­ko­żer­ne i jedzą każ­dy pokarm dopa­so­wa­ny wiel­ko­ścią do roz­mia­rów naszych ryb. Wie­le z nich wyma­ga dodat­ku pokar­mu roślin­ne­go, w prze­ciw­nym razie zja­da­ją rośli­ny z akwa­rium. Nale­ży pamię­tać, że nie może być mowy o racjo­nal­nej hodow­li pie­lę­gnic bez poda­wa­nia im żywe­go pokar­mu takie­go jak plank­ton, lar­wy koma­ra, małe ryb­ki, dżdżow­ni­ce w osta­tecz­no­ści moż­na radzić sobie poda­jąc rybom mrożonki.